Konveyör Hatlarında Yangın Algılama Sistemleri
Günümüz teknolojisinde teknolojisinde maden ocaklarında, demir ve çelik fabrikalarında, termik santrallerde, cevher, kömür, sinter gibi malzemelerin harekete geçirilip bir yerden diğer yere taşınmasında konveyörler kullanılmaktadır. En yaygın kullanılanları bant tipi ve boru tipi konveyörlerdir.
Yangın ihtimali kömür, maden v.b konveyörlerinde oluşabilecek tehlikeli durumların en büyüğünü temsil eder. Olası bir yangın sonucunda, konveyörde ve konveyör üzerinde oluşabilecek mal kaybının yanı sıra, konveyörün işleyişinin aksaması sonucunda tesis genelinde üretim kaybına da sebep olmaktadır. Doğru şekilde tasarlanmış yangın algılama sistemleri, yangını doğru şekilde ve doğru nokta da algılayarak yangın söndürme sistemini aktive ederek olası tehlikelerin büyümesini engelleyecektir. Konveyör üzerinde yangınlar genelde iki nedenden dolayı meydana gelir. İlki, konveyör bandının, taşıma esnasında devamlı olarak sürtünmeye maruz kalması ve bundan dolayı oluşacak yüksek ısı sonucunda yanmaya başlamasıdır. İkinci neden, konveyör bandı üzerinde bulunan kömür, toz, maden v.b gibi kendi kendine ısınma ve yanıcı özelliği olan maddelerin ortamda bulunan oksijen, nem, ısı, basınç gibi unsurlar ile birleşerek yanmayı tetikleyebilmesinden kaynaklı olabilmektedir.
Konveyör hatlarında tasarlanacak yangın algılama sistemleri oluşabilecek yangını sorunsuz bir şekilde ve hızlıca algılamalı, yangın kaynağı konveyör üzerinde hangi nokta da olursa olsun derhal konveyör hareketinin durdurulması ve söndürme işleminin başlatılması için gereken tetiklemeleri yapmalı, işitsel ve görsel uyarı cihazlarını aktifleştirerek gerekli uyarıları vermelidir. Konveyör hatlarının fiziksel özellikleri ve uzunluklarından dolayı algılama, çoğunlukla lineer ısı dedektörleri ile yapılmaktadır. Bu tür dedektörler, konveyör hattı boyunca devam eden kablo tipi sensörlerdir. Bunlar çelik telli ve fiber optik kablolu olarak iki temel kategoriye ayrılırlar. Çelik telli lineer ısı dedektörleri, dış çevresinde yalıtkan madde ile yalıtılmış iki iletken tel bulunan ve belirli bir sıcaklık değerinde yalıtkan maddenin erimesi sonucu iletkenlerin birbirine değerek kısa devre durumu oluşturan sensör kablolardır. Bu tür dedektörler, maliyet ve kurulum kolaylığı açısından avantajlı olmakla birlikte algılamanın yavaş olması ve uzun mesafeli konveyörlerde algılamanın noktasal olarak yapılamaması sebebiyle öncelikli olarak tercih edilmezler. Fiber optik lineer ısı dedektörlerinin çalışma yapısı çelik telli dedektörlere göre farklıdır. Özel bir fiber optik kablo ve kontrol ünitesinden oluşan bu dedektörün çalışma prensibi, fiber optik kablo üzerinden geçen ışığın, sıcaklık değişimlerine göre karakteristiğinin değişmesidir. Sensör kabloların bağlı olduğu kontrol ünitesi üzerinden yapılan konfigürasyon ile tek bir sensör kablo yüzlerce farklı bölgeye ayrılabilir. Böylece algılama noktası çok hassas bir şekilde belirlenerek gerekli aktivasyonların bütün konveyör boyunca değil, bölgesel olarak yapılması sağlanır. Ayrıca fiber optik lineer ısı dedektörlerinin en büyük avantajlarından biri de, algılama parametrelerinin kullanıcı isteğine göre ayarlanabilmesi ve çelik telli lineer ısı dedektörlerine oranla algılamanın çok daha hızlı olmasıdır. Konveyör hatlarında sıklıkla kullanılan lineer ısı dedektörleri ile beraber, gerekli görülen yerlerde alev dedektörleri de kullanılmaktadır. Isı enerjisini kızılötesi ve/veya morötesi ışık spektrumlarını da inceleyerek algılama yapan alev dedektörlerinin seçimi ve yerleşimi, konumlandırılacağı bölgenin fiziksel ortam koşullarına ve üreticinin belirttiği teknik özelliklere göre yapılmalıdır.
Ayrıca son yıllarda gelişen teknoloji ile birlikte yangın algılama elamanı olarak kameralı alev dedektörleri ve thermografik kameralarda yangın algılama sistemlerinde kullanılmaktadır.